Kring - Dichterlijk wonen

Dichterlijk wonen – een literaire filosofiekring:

Wie voelt zich nog thuis? De vele vluchtelingen en ballingen zeker niet. Maar ook wij ervaren gevoelens van ontheemding. Wat betekenen die gevoelens en waar komen zij vandaan? Is het gevoel niet thuis te zijn in de wereld niet al veel ouder? Is er een vorm van spiritualiteit die helpt die gevoelens te benoemen en ermee om te gaan? In deze filosofische literatuurkring nemen we de proef op de som en vragen we of dichterlijk wonen helpt.

Gelezen worden teksten van en/of over Friedrich Hölderlin (1770-1843), Martin Heidegger (1889-1976), Samuel Beckett (1906-1989), Paul Celan (1920-1970) en André du Bouchet (1924-2001). Hölderlin is voor deze kring de centrale figuur. Hij is voor Heidegger, Beckett, Celan en Du Bouchet van grote betekenis geweest en werkt in hun oeuvre door. Met de blik van deze dichters en denkers wordt gekeken naar drie kunstenaars: Arnold Ziegelaar, Pierre Tal Coat en Agatha van Amée. En ook wordt de vraag terug gesteld: hoe dragen deze kunstenaars bij aan het beter begrijpen van wat er met ons aan de hand is? Waarom is Hölderlin zo belangrijk? Spiritualiteit is bij Hölderlin leren omgaan met de afwezigheid van het goddelijke en met het ontbreken van het heilige als fundament voor de wet, de norm en de maat, en daarmee voor gemeenschap en maatschappij, voor het sociale als zodanig. In een wereld als de onze kan men helemaal niet thuis zijn, en misschien is het verlangen daarnaar wel helemaal verkeerd. Hölderlin ziet dus heel goed het ongefundeerde van het huidige bestel. Nihilisme is zijn basiservaring. Dichterlijk wonen de manier om daarmee om te gaan.

Voor deze filosofische literatuurkring is geen voorkennis vereist, men kan haar volgen zonder zich voor te bereiden. De bijeenkomsten kunnen ook los van elkaar worden gevolgd. Bijna alle stof wordt aangereikt op websites van de DBNL, van het tijdschrift Streven of van Eric Bolle. Een programma met links verschijnt op de website Het Absolute (www.ericbolle.nl). Maar als u wilt kunt u wel voorbereiden of de tekst van de lezingen naderhand nog eens doornemen. Drie keer wordt u gevraagd van te voren thuis werk van kunstenaars te bekijken, uw bevindingen op te schrijven en uw notities naar de bijeenkomst mee te nemen.

De filosofische literatuurkring wordt begeleid door Eric Bolle. Eric Bolle promoveerde in 1981 aan de Universiteit van Amsterdam met een proefschrift over Nietzsche. In de jaren 1985 en 1986 ontving hij een stipendium van de Fritz Thyssen Stiftung om over Heideggers interpretaties van Hölderlins poëzie te vorsen. In 1993 verscheen zijn boek Lessen in ontheemding. Bij ASP Editions verscheen in 2016 zijn studie Hölderlin en Heidegger. Een andere aanvang voor de filosofie. Speciale vermelding verdient zijn vertaling van Hölderlins stukken over Sophokles en Pindarus die hij samen met de beeldend kunstenaar Marcel Wesdorp publiceerde op de website Bewijsbare Mythen.

Woensdag 4 oktober: André du Bouchet en Arnold Ziegelaar
Kennismaking, uitspreken van verwachtingen en afstemming aan de hand van interesses en niveau. Kennismaking met de dichter André du Bouchet en met het werk van Arnold Ziegelaar over Het Desolate. In aanwezigheid van de kunstenaar (onder voorbehoud).

Woensdag 1 november: André du Bouchet en Pierre Tal Coat
Kennismaking met de schilder Pierre Tal Coat. Nadenken over de uitspraak van deze schilder: “Wij geloven de wereld te begrijpen. In werkelijkheid worden wij slechts door haar bezocht.” Verder met André du Bouchet.

Woensdag 20 december: Hölderlin over Christus en Dionysus
Hölderlin of het gevoel niet thuis te zijn in de wereld. Hölderlins Christus-hymne De Enige. Zover de tijd het toelaat Hölderlin over Sophocles en Pindarus.

Woensdag 21 februari: Hölderlin, Beckett en Agatha van Amée
Kennismaking met het werk van Agatha van Amée onder het thema: geheugen, herinnering en aandenken. Hölderlins gedichten Aandenken en Mnemosyne. Beckett over Proust. Beckett: Krapp’s laatste band. Henrich over Beckett en Hölderlin. In aanwezigheid van de kunstenares.

Woensdag 27 maart: Heidegger over dichterlijk wonen
Heidegger over Hölderlin en het dichterlijke wonen in de Schwarze Hefte.

Woensdag 24 april: Celan en Heidegger
Aan de orde komen de Celan-interpretaties van Uta Werner en Anja Lemke. Bij de betrekking tussen Celan en Heidegger wordt stil gestaan bij de duidingen door Lemke, Di Cesare, Hamacher en Pöggeler.