Column predikant - juli-augustus 2023

De toekomst is ongewis – gelukkig maar: 

Ooit stapte een kennis van me uit het leven. Ik herinner me het nog als de dag van gisteren. Het was begin jaren tachtig. De muur was nog niet gevallen. De angst voor de bom was wijdverbreid. Ik vond het heel tragisch en nogal cynisch dat deze vrouw, die uit het leven stapte uit angst voor nucleaire destructie, de val van de Berlijnse muur niet meemaakte die kort na haar dood een feit was. Inmiddels is de bom inclusief de angst terug van weggeweest. Maar dat is niet de reden waarom ik dit verhaal vertel. Wat ik ermee wil zeggen is dat we als mensen niet kunnen voorspellen hoe de toekomst zal zijn.

In de jaren tachtig studeerde ik theologie in Kampen. Anders dan velen denken was dat een progressief bolwerk, waar marxistische studenten op tafel sprongen en men elkaar bij de Kamper Studentenbond nog net geen kameraad noemde. De sfeer werd bepaald door ANC-studenten uit Zuid-Afrika die Kampen tot een bevrijdingstheologische platform maakten. Ik herinner me gesprekken met zwarte studenten die geen Pasen wilden vieren. Er was geen hoop voor Zuid-Afrika, zeiden ze. Alleen met Goede Vrijdag konden ze iets. Hun opvattingen maakten indruk op me. Maar ondanks hun passie en strijd had geen van hen voorzien wat er een aantal jaren later zou gebeuren: de vrijlating van Nelson Mandela, die ook nog president werd van het land. Ondenkbaar was dat.

Ik schrijf dit omdat me gevraagd is een ander perspectief te schetsen op de klimaatcrisis. ‘Is er nog hoop?’ zo vragen velen zich af. Het is vijf vóór twaalf. Maar ons land verkeert in de wurggreep van een stikstofcrisis die alle daadkracht verlamt. De Nederlandse regering keerde zich in de zomer tegen de plannen van Eurocommissaris Frans Timmermans, omdat ze vreest dat ons land door zijn Green Deal nog verder op slot gaat. ‘Is er nog hoop?’ Het defaitisme is voelbaar.

Waar ik me in deze frustrerende situatie aan vasthoud is het geloof dat het tij altijd op onverwachte wijze kan keren. Dat is eerder gebeurd in de geschiedenis. Het gebeurde bij de val van de muur, die door geen deskundige was voorspeld. Het gebeurde in Zuid-Afrika met de vrijlating van Mandela. Je weet niet hoe de geschiedenis verloopt. Zoals omgekeerd ook niemand van ons de coronacrisis zag aankomen.

Als de Bijbel ergens goed voor is, dan is het wel het in leven houden van de hoop. Deze oude bibliotheek aan tradities schetst in talloze verhalen momenten waarop het einde nabij is. De zondvloed. De ballingschap. De verwoesting van de tempel. De kruisdood van Jezus. Het is ondergang troef in de verhalentraditie van de Bijbel. Maar toch blijkt er steeds ook weer een nieuw begin mogelijk. En dat was niet alleen toen zo. Ook in onze tijd is dat gebeurd. Aan de slavernij kwam een einde. En de Tweede Wereldoorlog was het begin van een nieuwe wereld waarin antiracisme belangrijker werd dan het ooit in de geschiedenis is geweest. Er is nooit alleen destructie en wanhoop. Te midden van dat onkruid groeit ook altijd het zaad van een nieuw begin. Dat mogen we geloven. Ook in deze klimaatcrisis. Misschien dat dat onze daadkracht kan voeden.

ds Karl van Klaveren