Column predikant - juni 2023

In de ruimte gezet: 

Zojuist bekeek ik een column van Erik Jan Tillema op de website van de landelijke VVP. Als u www.vrijzinnig.nl bezoekt, kunt u zijn videoverhaal zelf bekijken. Het gaat over Hemelvaart. Dat feest, waar vrijwel niemand iets mee doet, ligt alweer achter ons.

Maar dat geldt niet voor de boodschap ervan, zegt Tillema. De essentie van dit vreemde verhaal met mythische trekjes is volgens hem dat we zelf aan de slag moeten om de verhalen van Jezus in de praktijk te brengen.

In een kerkdienst over Simone Weil vertelde ik dat God zich volgens haar joods-mystieke opvatting terugtrok bij de schepping. Hij schiep niet, maar ‘ont-schiep’: God maakte ruimte voor de wereld en de menselijke vrijheid. Terwijl ik met belangstelling Tillema’s videoverhaal bekeek, dat was opgenomen in een weiland (niet toevallig weids land), realiseerde ik me opeens dat ook het Pinksterfeest ons in de ruimte zet. Christus zet ons in de ruimte door ons te verlaten. Net als bij Hemelvaart. Het is een vreemde paradox, maar hij zit in beide verhalen. Net als in Jezus’ laatste kruiswoord, dat een echo is van Psalm 22. De verlatenheid van de mens is wijds land, vrijheid, de kans om het zelf te doen. Zoals een moederarend die zijn jongen loslaat als hij ze leert vliegen.

De Bijbel is een wonderlijk boek. Van de beroemde Engelse rabbijn Jonathan Sacks, van wie ik een aantal boeken over de thora vertaalde, leerde ik dat die dubbelheid al in de vroegste boeken van die ‘oude bibliotheek’ (Bijbel is oorspronkelijk biblia, een meervoud) zit. De mens wordt gedragen, geschapen, is afhankelijk van God (of het leven zo je wilt). Maar hij wordt ook op eigen benen gezet, uitgedaagd om zelf schepper te worden en autonoom mens te zijn. Vrijheid, creativiteit en autonomie zijn wezenlijke aspecten van de mens, omdat we daarin op God lijken – Gods beeld zijn. Vrijheid is niet alleen een gave, maar ook een opgave.

Met Pinksteren ontvingen de leerlingen de Geest, vertelt Lukas. In een boek dat we Handelingen van de apostelen noemen. Dat is een veelzeggende naam. We moeten aan de slag met het verhaal van de messias. Want ook wij zijn apostelen, dat wil zeggen uitgezondenen. Elke kerkdienst sluit af met de uitzending en zegen. Ook daarin klinkt het door – die dubbelheid. We ontvangen de zegen om zelf tot zegen te kunnen zijn.

ds. Karl van Klaveren